Παρακάτω αναλύονται οι διατάξεις του νέου νόμου-πλαισίου με βάση τις οποίες, όπως εξηγείται αναλυτικά, αντιστρέφεται η έννοια του πανεπιστημιακού ασύλου και μεθοδεύεται η ουσιαστική του κατάργηση.
Με βάση τον ισχύοντα νόμο (Ν.1268/1982), το αρμόδιο όργανο για την παροχή άδειας επέμβασης της «δημόσιας δύναμης» στους πανεπιστημιακούς χώρους είναι η τριμελής επιτροπή ασύλου (αποτελείται από τον πρύτανη, έναν εκπρόσωπο ΔΕΠ και έναν εκπρόσωπο των φοιτητών). Το όργανο αυτό «αποφασίζει μόνο με ομοφωνία» (Ν.1268, άρθρο 2, παρ. 4γ). Σύμφωνα με τον νέο νόμο, αρμόδιο όργανο θα είναι πλέον το πρυτανικό συμβούλιο (πρύτανης και δύο αντιπρυτάνεις), πράγμα που σημαίνει ότι η απαίτηση να υπάρχει φοιτητική συναίνεση για την άρση του ασύλου παύει να υφίσταται.
Επιπλέον, το νέο αρμόδιο όργανο αποφασίζει «κατά πλειοψηφία» και όχι με ομοφωνία. Μια ακόμα προσθήκη προβλέπει ότι το πρυτανικό συμβούλιο «συνέρχεται άμεσα, αυτεπαγγέλτως ή μετά απο καταγγελία». Κατά συνέπεια, μια απλή καταγγελία από παράγοντα εξωτερικό προς το πανεπιστήμιο (θα ήμασταν άραγε υπερβολικά καχύποπτοι αν προβλέπαμε ότι αυτός ο παράγοντας θα είναι, άμεσα ή έμμεσα, η ίδια η «δημόσια δύναμη» ή οι πολιτικοί της προϊστάμενοι;) θα αποτελεί αιτία σύγκλησης του πρυτανικού συμβουλίου που, με απλή πλειοψηφία, θα δίνει την άδεια στις αστυνομικές δυνάμεις να εισβάλλουν στον πανεπιστημιακό χώρο. Σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο, «το πανεπιστημιακό άσυλο συνίσταται στην απαγόρευση επέμβασης της δημόσιας δύναμης στους χώρους αυτούς [ενν. τους πανεπιστημιακούς χώρους] χωρίς την πρόσκληση ή την άδεια του αρμόδιου οργάνου…» (παρ. 5). Ο νέος νόμος ΚΑΤΑΡΓΕΙ τη συγκεκριμένη παράγραφο. Αυτό σημαίνει ότι επανανοηματοδοτείται η έννοια του ασύλου: Η παράγραφος 2β του νέου νόμου προβλέπει μεν ότι «δεν επιτρέπεται η επέμβαση δημόσιας δύναμης… χωρίς προηγούμενη πρόσκληση ή άδεια…», ΑΛΛΑ δεν αναφέρει ότι ΑΥΤΗ ακριβώς η αδυναμία επέμβασης αποτελεί την ουσία του ασύλου. Αυτή η διαφοροποίηση δε γίνεται, βέβαια, τυχαία. Η παράγραφος 2α του νέου νόμου δίνει ακριβώς νέα υπόσταση στην έννοια του ασύλου, αναφέροντας: «Το ακαδημαϊκό άσυλο αναγνωρίζεται έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει για την κατοχύρωση των ακαδημαϊκών ελευθεριών και για την προστασία του δικαιώματος στη γνώση, τη μάθηση και την εργασία όλων ανεξαιρέτως των μελών των ΑΕΙ». Αξίζει τον κόπο να κάνουμε τη σύγκριση με τη διατύπωση του ισχύοντος νόμου: «Για την κατοχύρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας, της ελεύθερης επιστημονικής αναζήτησης και της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών αναγνωρίζεται το πανεπιστημιακό άσυλο» (παρ.4). Επισημαίνουμε, με βάση τα παραπάνω, τα εξής: Το άσυλο συνίσταται πλέον, μεταξύ άλλων, στην «προστασία του δικαιώματος…στην εργασία…».
Αυτή η νέα υπόσταση της έννοιας του ασύλου σημαίνει ότι ενέργειες που παρεμποδίζουν την «εργασία» (διδασκαλία, έρευνα) μέσα στα πανεπιστήμια συνιστούν παραβίαση του ασύλου. Με άλλα λόγια, οι απεργίες του διδακτικού ή διοικητικού προσωπικού, καθώς και οι καταλήψεις από μέρους των φοιτητών χαρακτηρίζονται πλέον – στο βαθμό που παρακωλύουν την εκπαιδευτική και ερευνητική διαδικασία – ως ενέργειες που παραβιάζουν το πανεπιστημιακό άσυλο! Κατά συνέπεια, σύμφωνα με την παράγραφο 2β του νέου νόμου, το πρυτανικό συμβούλιο (πλέον) νομιμοποιείται (αποφασίζοντας με απλή πλειοψηφία) να καλέσει τη «δημόσια δύναμη» για να…αποκαταστήσει το άσυλο που παραβίασαν οι φοιτητές ή οι απεργοί καθηγητές, διοικητικοί υπάλληλοι κ.λ.π. Συμπερασματικά, οι αστυνομικές δυνάμεις δεν είναι πλέον εκείνες που, δυνητικά, παραβιάζουν το πανεπιστημιακό άσυλο αλλά είναι αυτές που το…προστατεύουν από τους απεργούς φοιτητές, καθηγητές, εργαζόμενους κ.λ.π.!! Η ρύθμιση αυτή σημαίνει την ποινικοποίηση των φοιτητικών καταλήψεων αλλά και των απεργιών των καθηγητών ή των διοικητικών υπαλλήλων των πανεπιστημίων. Προστατεύει το «δικαίωμα στην εργασία» και περιστέλλει το δικαίωμα στην απεργία. Επιπλέον, η διατύπωση που αναφέρει ότι «το ακαδημαϊκό άσυλο αναγνωρίζεται έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει» δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών, με βάση τη νέα έννοια που αποδίδεται στο άσυλο (ως «δικαίωμα στην εργασία» που «προστατεύεται» από το κράτος και τα εκτελεστικά του όργανα, δηλαδή την αστυνομία): οποιαδήποτε ενέργεια παρακωλύει την εκπαιδευτική και ερευνητική διαδικασία (χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι καταλήψεις αλληλεγγύης που γίνονται κατά καιρούς σε πανεπιστημιακούς χώρους για ένα πλήθος διαφορετικών λόγων) θεωρείται πλέον ότι «παραβιάζει το άσυλο», και επομένως νομιμοποιεί την επέμβαση εκείνων που το «προστατεύουν», δηλαδή των αστυνομικών δυνάμεων. Κατά συνέπεια, δε μιλάμε εδώ απλώς για την κατάργηση του κοινωνικού χαρακτήρα του ασύλου και τον περιορισμό της εφαρμογής του μόνο «για τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας». Τα ίδια τα μέλη της «ακαδημαϊκής κοινότητας» αποτελούν πλέον εν δυνάμει παραβάτες του ασύλου, με βάση την καινούρια σημασία που αποδίδεται πλέον στο άσυλο ως «δικαίωμα στην εργασία».
Μέχρι τώρα, το πανεπιστημιακό άσυλο εξασφάλιζε την προστασία της ελεύθερης διακίνησης ιδεών από ενδεχόμενη αστυνομική επέμβαση. Στο εξής, η αστυνομική επέμβαση θα «διασφαλίζει» το «δικαίωμα στην εργασία» από οποιεσδήποτε ανεπιθύμητες ενέργειες. Αυτή είναι η νέα έννοια του «πανεπιστημιακού ασύλου». Ας επισημάνουμε μια τελευταία τροποποίηση που προβλέπει ο νέος νόμος-πλαίσιο αναφορικά με το καθεστώς του πανεπιστημιακού ασύλου και, ειδικότερα, αναφορικά με την κατοχύρωση της «ακαδημαϊκής ελευθερίας». Ο νόμος 1268/1982 προβλέπει: «Η ακαδημαϊκή ελευθερία στη διδασκαλία και την έρευνα καθώς και η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών κατοχυρώνεται στα ΑΕΙ». Ο νέος νόμος προσθέτει τον εξής περιορισμό: «κατοχυρώνεται η ακαδημαϊκή ελευθερία…με σεβασμό στις ανθρώπινες αξίες». Μπαίνουμε στον πειρασμό να αναρωτηθούμε ποιες είναι οι αξίες που διέπουν την καπιταλιστική κοινωνία• ποιες είναι οι αρχές που προσδίδουν συνοχή στην κοινωνία του θεάματος σε μια εποχή γενικευμένου ηθικού σχετικισμού; Δε βρίσκουμε παρά μόνο μια απάντηση: Η μοναδική αξία που σέβεται, υπερασπίζεται και προωθεί η εμπορευματική κοινωνία είναι η αξία του κέρδους. Πάνω σε αυτήν την αξία θεμελιώνεται η υποταγή της ανθρώπινης ουσίας. Οποιαδήποτε «αξία» ή «ελευθερία» δεν ανταποκρίνεται σε αυτόν τον προσανατολισμό είναι ανταλλάξιμη και επισφαλής.
Η «ακαδημαϊκή ελευθερία» δεν μπορεί μακροπρόθεσμα να ξεφύγει από τον κλοιό που δημιουργεί γύρω της ο ιμπεριαλισμός του εμπορεύματος. Η παραπάνω κριτική ανάλυση των κρατικών σχεδιασμών για το καθεστώς του ασύλου δε σημαίνει την υποστήριξη κάποιου είδους αυτάρκειας των όποιων «νησίδων ελευθερίας» μέσα στην έρημο της στρατιωτικοποιημένης καθημερινής ζωής. Δε σημαίνει ούτε την υπεράσπιση ανώφελων ενεργειών που γίνονται κατά καιρούς με προκάλυμμα το πανεπιστημιακό άσυλο, οι οποίες τελικά δεν εξυπηρετούν παρά τη διαιώνιση μιας μίζερης πολιτικής επιβίωσης στο περιθώριο των κοινωνικών διεργασιών. Δε λησμονούμε ότι κάθε καινούριο κρατικό νομοθέτημα αντανακλά έναν συγκεκριμένο, ιστορικά διαμορφωμένο συσχετισμό κοινωνικών δυνάμεων. Ο νέος νόμος-πλαίσιο (μέρος του οποίου αποτελεί η ρύθμιση για το καθεστώς του πανεπιστημιακού ασύλου) εντάσσεται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης που στηρίζεται ακριβώς σε ένα συσχετισμό δυνάμεων ευνοϊκό για τα αφεντικά. Η πάλη των φοιτητών αποτελεί – συνειδητά ή ασυνείδητα – μέρος μιας κίνησης που έχει ξεκινήσει σε παγκόσμιο επίπεδο και στοχεύει στην αντιστροφή αυτού του συσχετισμού.
Πριονιστήριο το Χρυσό Χέρι